Jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) to gatunek jaszczurki z rodziny jaszczurkowatych (Lacertidae). Występuje niemal w całej Europie, w tym na terenie całej Polski i jest najczęściej występującym gadem na terenie kraju. Jej ciało pokrywają ściśle do siebie przylegające łuski, a grzbiet jest mniejszy i szorstki w porównaniu do gładkiego brzucha. Samce i samice różnią się ubarwieniem, przede wszystkim w okresie godowym, kiedy samce przybierają intensywną zieloną barwę. Jaszczurka zwinka to gad średniej wielkości, osiągający maksymalnie do 28 cm długości. Jest to jeden z czterech gatunków jaszczurek występujących w Polsce.
Kluczowe wnioski
- Jaszczurka zwinka to pospolity gatunek jaszczurki występujący w Polsce
- Charakteryzuje się ścisłymi łuskami oraz różnicami w ubarwieniu samców i samic
- Preferuje siedliska nizinne, takie jak murawy i tereny ruderalne
- Żywi się głównie bezkręgowcami, takimi jak owady i ślimaki
- Jest objęta częściową ochroną gatunkową w Polsce
Czym jest jaszczurka zwinka?
Jaszczurka zwinka to gad z rodziny jaszczurkowatych, który występuje niemal na terenie całej Europy. W Polsce jest to jeden z najpospolitszych gadów. Charakteryzuje się masywnym ciałem pokrytym ściśle przylegającymi łuskami, krótką głową i silnymi, umięśnionymi kończynami. Samce i samice różnią się ubarwieniem, szczególnie w okresie godowym, kiedy samce przybierają intensywną zieloną barwę.
Jaszczurka zwinka prowadzi dzienny tryb życia, chętnie wygrzewając się na słońcu i polując na bezkręgowce. Jest to gad, który preferuje siedliska otwarte, takie jak murawy, tereny kamieniste czy ogrody.
Środowisko naturalne i zasięg występowania jaszczurki zwinki
Jaszczurka zwinka występuje na większości kontynentu europejskiego poza jego południowymi i zachodnimi krańcami. Granica jej zasięgu biegnie przez środkową Francję na zachodzie, środkową część Półwyspu Skandynawskiego na północy oraz przez środkową Rosję na wschodzie. Gatunek ten występuje również w Turcji.
W Polsce jaszczurka zwinka jest spotykana do wysokości 1200 m n.p.m., choć zwykle występuje niżej, do 900 m n.p.m. Preferuje ona siedliska nizinne, takie jak murawy, tereny kamieniste, rumowiska skalne, siedliska ruderalne, ogrody czy parki. Chętnie zasiedla również lasy sosnowe, mieszane i inne tereny położone blisko muraw.
Jaszczurka zwinka – tryb życia i zachowania
Jaszczurka zwinka jest aktywna za dnia, a rano chętnie wygrzewa się na słońcu, co jest istotne dla jej prawidłowego funkcjonowania jako gada zmiennocieplnego. W upalne popołudnia ukrywa się w wykopanych przez siebie norach. Jaszczurki te są terytorialne i bronią obszarów, na których spędzają czasem całe życie.
Jaszczurka zwinka hibernuje od października do marca lub kwietnia, przebywając w norach wykopanych do 5 cm pod ziemią. Nory mają wiele rozgałęzień, aby zmylić drapieżniki, ale tylko główny korytarz jest zamieszkany.
Dieta i rozmnażanie jaszczurki zwinki
Jaszczurka zwinka żywi się głównie bezkręgowcami, takimi jak pająki, owady, wije oraz ślimaki. Zdarza się również, że poluje na młode osobniki swojego lub innych gatunków jaszczurek. Mniejsze ofiary połyka w całości, a większe chwyta pyskiem i trzęsie nimi, by zabić.
Okres godowy jaszczurki zwinki trwa od kwietnia do czerwca, a szczyt jego przypada na maj. W tym czasie samce przybierają intensywną zieloną barwę i toczą walki o prawo do kopulacji z samicami. Samica składa 5-15 jaj w norze, z których młode wylęgają się po około 6-8 tygodniach, na przełomie sierpnia i września.
Zagrożenia i ochrona gatunkowa
Chociaż jaszczurka zwinka jest najpospolitszym gadem w Polsce, jej liczebność na niektórych obszarach znacznie się zmniejszyła z powodu urbanizacji i zanikania naturalnych siedlisk. Gad ten ma również wielu wrogów naturalnych, takich jak węże, ptaki drapieżne, łasice, borsuki i inne średniej wielkości ssaki.
Na szczęście jaszczurka zwinka jest w Polsce objęta częściową ochroną gatunkową, co oznacza, że jej odłów i przetrzymywanie w warunkach domowych jest zabronione. Dzięki temu gatunek ten może nadal swobodnie funkcjonować w swoim naturalnym środowisku.
Wniosek
Jaszczurka zwinka to niewielki, ale bardzo ciekawy gad, który jest jednym z najpospolitszych przedstawicieli tej grupy w Polsce. Charakteryzuje się zwinnym ciałem pokrytym ściśle przylegającymi łuskami oraz intensywnym ubarwieniem, zwłaszcza u samców w okresie godowym. Gatunek ten preferuje siedliska nizinne, takie jak murawy, łąki czy tereny ruderalne, a jego głównym pożywieniem są bezkręgowce.
Niestety, liczebność jaszczurki zwinki w niektórych regionach maleje z powodu negatywnego wpływu człowieka na jej naturalne środowisko. Dlatego też gatunek ten objęty jest w naszym kraju częściową ochroną prawną, co oznacza, że ich odłów i przetrzymywanie w warunkach domowych jest zabronione.
Pomimo tych zagrożeń, jaszczurka zwinka pozostaje jednym z najbardziej rozpowszechnionych gadów w Polsce. Jej zwinność, intensywne ubarwienie i przystosowanie do życia w różnorodnych siedliskach sprawiają, że jest to bardzo interesujący element naszej rodzimej fauny, który warto chronić dla przyszłych pokoleń.
